Crise da restauración (1898-1917)

Tras o desastre colonial de 1898, onde a España se lle arrebataron diversos territorios, entre eles o de Filipinas, que, azuzada por EE.UU Proclama a súa autonomía, ao igual que moitos estados do caribe. Isto levou a España a unha nova crise, co que, en lugar de centrar a súa atención en colonizar outros estados, centrou a súa atención no gobernó interior.

O Conxunto de políticas encamiñas a sacar de España do atraso político, económico e social, foi chamado Rexeneracionismo. Estes cambios procuraban cambiar a estrutura política en España, simplificar a administración e acabar co caciquismo para así lograr unha democracia real.

O primeiro goberno que adoptou estas medidas foi  o goberno conservador de Maura, que pretendía racionalizar a administración e loitar contra o caciquismo. Pero estas reformas víronse ensombrecidas por dous feitos. O primeiro foi a Guerra de Marrocos ( Barranco del lobo 1909), o que obrigou a Maura a decretar unha lei de militarización obrigatoria o que provocaba que as reservas , aqueles militares que tiñan familia,sairan a loitar. Isto provocou que miles de mulleres e nenos saísen a rúa para protestar, coincidindo cunha protesta sindical. Isto desembocou na Semana Tráxica de Barcelona, onde as protestas tiveron que ser apaciguadas polas forzas de orde público. Maura foi culpado por este feito, o que fixo imposible unha reforma do sistema e propiciou a entrada do partido liberal no goberno.

Coa entrada do partido liberal no Goberno debido á quenda dinástica, entra un novo líder, Canalejas. Canalejas propón tamén unha serie de reformas. Entre elas destacan a lei do candado, que separa Igrexia e Estado, co que evita o control da educación, promovendo así a enseñanza laica. Outra reforma é a lei do servizo militar obrigatorio, que obrigaba a todos os homes, daba igual á clase social á que pertenceran, a facer o servizo militar, sen posibilidade de rescates, co que pretendía acabar co caciquismo. Por último, Canalejas concedeulle a mancomunidade a Cataluña. A quenda do partido liberal rematou co asasinato de Canalejas por un anarquista en Madrid.

Durante este período entran en xogo novos partidos políticos da oposición, como o PSOE, que se dividía en dúas alas: a primeira, que pretendía derribar o sistema liberal e unha pequena minoría que consideraba a posibilidade de facer reformas.

Este período remata coa crise de 1917, provocada pola neutralidade de España na Primeira Guerra Mundial. España fíxose exportadora de armas, co que o empresariado comezou a enriquecerse. Pero os beneficios non son invertidos e incrementan a xornada laboral dos traballadores para poder seguir producindo masivamente. Isto provoca un incremento dos prezos e dos salarios, mais non proporcionalmente, o que provocou unha dura inflación e unha conflitividade social, co descontento de tres sectores: os sectores obreiros como a CNT ou a UXT;  os partidos políticos políticos “non dinásticos” (PSOE, LLIGA e republicanos), que esixiran a dimisión do goberno e a convocatoria de Cortes constituíntes; e, por último, o exército, que dividíase en dúas partes: as Xuntas de Defensa e os africanistas, enfrontados polo ascenso dos militares participantes na Guerra de Marrocos.